Jakiś czas temu opublikowałem wpis dotyczący systemów emerytalnych (przeczytaj również: Życie bez pracy – fakty na temat emerytury), przejścia na emeryturę oraz kwestii z tym związanych. Zapewne zdajesz sobie sprawę, że emerytura jest jednym z najdalszych, ale i najważniejszych celów naszego życia. Kończąc swoją aktywność zawodową chcemy mieć pewność, że dochód, który będziemy otrzymywać zapewni nasze potrzeby (przeczytaj rownież: Budżet domowy – czyli wstęp do oszczędzania pieniędzy). Nie chodzi tu tylko o podstawowy zakres potrzeb jak opłaty, jedzenie i leki, ale także o hobby czy możliwość korzystania z różnego typu rozrywek. Nikt z nas chyba nie chce, aby okres ten był dla nas tylko walką o przetrwanie i czekaniem na śmierć.
Emerytura mniejsza niż 25% ostatniej pensji - problemy systemu emerytalnego
Obecny system emerytalny zakłada bardzo niski wiek przejścia na emeryturę. Mimo wszystkich rządowych zapewnień model systemu emerytalnego w największym uproszczeniu zakłada, że wysokość naszego świadczenia zależy od ilości zgromadzonego kapitału i czasu przez który będziemy pobierać emeryturę. Biorąc pod uwagę, że średni czas życia z roku na rok ulega wydłużeniu, niski wiek emerytalny znacząco ogranicza nam możliwości zebrania odpowiedniego kapitału nie mamy co liczyć na godne wypłaty z ZUSu. Obecnie zakłada się, że dla osób urodzonych w latach 80 współczynnik zastąpienia w momencie przejścia na emeryturę będzie wynosić około 25%. To i tak optymistyczny scenariusz, ponieważ z roku na rok nasz naród starzeje się i co roku ilość emerytów przypadająca na każdego pracującego podnosi się, a biorąc po uwagę, że obecne składki finansują obecne emerytury możliwe jest, że przy zbyt dużym wzroście system emerytalny nie wytrzyma tego i załamie się.
Wszystko w Twoich rękach - zadbaj o swoją emeryturę
Zarówno ZUS jak i rząd mają świadomość ułomności naszego systemu emerytalnego i problemów, którymi w przyszłości będzie się borykać. Mimo, różnych działań mających na celu odwrócenie trendów nie wróżę zbyt dużej poprawy obecnie obserwowanych problemów. Mając to na uwadze wydaje się koniecznym wziąć swój przyszły los w swoje ręce i zacząć odkładać dodatkowe środki na swoją przyszłą emeryturę. Nie mówię tutaj o odkładaniu na koncie lub trzymanie oszczędności w przysłowiowej skarpecie, a o korzystaniu w szerokiego wachlarza narzędzi udostępnionych przez rząd. Mam tu na myśli poniższe rozwiązania:
- IKZE
- IKE
- PPE
- PPK
Powyższe rozwiązania nie wymagają od nas praktycznej znajomości inwestowania i są najprostszą formą zabezpieczenia naszej przyszłości.
IKZE - Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego
Celem programu jest oszczędzanie dodatkowych pieniędzy na naszą emeryturę. Wpłacone w danym roku środki można odliczyć od dochodu w rozliczeniu PIT, a po przejściu na emeryturę kapitał wpłacony do IKZE będzie również zwolniony z podatku od zysków kapitałowych., tzw. podatku Belki. Otwarcie konta możliwe jest dla każdej osoby, która ukończyła 16 rok życia. W każdym roku określane są limity wpłat na konta IKZE. W 2024 roku osoby korzystające z tej formy oszczędzania mogą odłożyć 9.388,80zł, a w przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej 14.083,20zł.
Roczny limit wpłat co roku jest zmienny. Jest to 1,2– krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia brutto. Roczny limit wpłat co roku jest zmienny. Jest to 1,8-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok.
Konto IKZE można założyć w wielu instytucjach, takich jak Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, firmy ubezpieczeniowe, banki, biura maklerskie oraz powszechne towarzystwa emerytalne. To te instytucje ustalają warunki oszczędzania w programie. Na przykład mogą to być częstotliwość i wysokość wpłat. Po osiągnięciu wieku emerytalnego środki można wypłacić jednorazowo lub w ratach. Należy pamiętać, że aby skorzystać z przywilejów podatkowych należy dokonywać wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych. Wypłata z programu jest opodatkowana zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 10%, a w przypadku wcześniejszej wypłaty czyli w praktyce likwidacji konieczna będzie zapłata obecnie obowiązującego podatku dochodowego. Trzeba również pamiętać, że możliwe jest posiadanie tylko jednego konta IKZE, bez możliwości przeniesienia zgromadzonych środków do innego programu jak na przykład IKE czy PPE.
Bardzo ważną informacją w przypadku IKZE jest fakt, że zgromadzone środki na koncie podlegają dziedziczeniu. Spadkobierca również jest zwolniony z podatku od spadków i darowizn oraz z podatku dochodowego.
Obecnie ponad 420 tysięcy osób w Polsce ma konto IKZE, co stanowi jedynie 2,5% ogółu liczby osób pracujących. Polacy posiadają na IKZE ponad 7,595 mld zł. Z czego najwięcej, bo aż 50% to fundusze inwestycyjne. Najwięcej kont IKZE należy do osób w wieku 41-50 lat.
IKE - Indywidualne Konto Emerytalne
Tak samo jak w przypadku IKZE celem programu jest oszczędzanie na naszą przyszłą prywatną emeryturę. Po przejściu na emeryturę zatrzymamy 100% wypracowanych zysków, a pieniądze wpłacone na konto będą zwolnione z podatku od zysków. Tak samo jak w przypadku IKZE do programu może przystąpić każdy, kto skończy 16 lat. Również w przypadku IKE istnieje limit wpłat. W 2024 wynosi 23.472zł i jest znacząco wyższy niż w przypadku IKZE.
Roczny limit wpłat co roku jest zmienny. Jest to 3-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok.
Gdzie, w co i jak będziemy inwestować zależy wyłącznie od nas, a mechanizm zakładania bardzo podobny do wcześniejszego produktu. Po osiągnięciu odpowiedniego wieku środki będzie można wypłacić jednorazowo lub w ratach. W wieku 55 lat, jeżeli nabyło się prawa do emerytury i złożyło wniosek, a w wieku 60 lat po złożeniu wniosku. Aby skorzystać z przywilejów podatkowych należy dokonywać wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych lub wpłacić ponad połowę kwoty na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę.
Tak samo jak w przypadku IKZE można mieć tylko jedno konto IKE, jednakże w przypadku IKE możliwe jest przeniesienie środków do innego konta IKE lub PPE. Pieniądze z programu można wypłacić wcześniej w części lub całości, ale od wcześniejszych wypłat środków pobierany jest należny podatek Belki. Środki zgromadzone w IKE podlegają dziedziczeniu, a spadkobierca jest zwolniony z podatku od spadków i darowizn oraz z podatku dochodowego.
Ponad 811 tysięcy osób w Polsce ma założone konto IKE. Niestety stanowi to niespełna 5% liczby pracujących. Polacy zgromadzili na kontach IKE 15,8 mld zł. Najwięcej kont należy do osób, które ukończyły 60 lat. I znowu, o swoją emeryturę najlepiej dbają kobiety.
PPE - Pracowniczy Program Emerytalny
PPE jest programem, który może może utworzyć pracodawca dla swoich pracowników. Celem programu jest zgromadzenie dodatkowych środków na naszą przyszłą emeryturę, a uczestnictwo w nim jest całkowicie dobrowolne. by móc przystąpić do takiego programu nie można mieć więcej niż 70 lat. Trzeba także pracować co najmniej od trzech miesięcy w danym zakładzie pracy. Szczegóły te określa umowa zakładowa. Co miesiąc pracodawca wpłaca składki na rzecz pracowników, którzy przystąpili do programu. Pracodawca opłaca składkę podstawową. Maksymalnie jest to 7% wynagrodzenia brutto. Pracownik może odprowadzić składkę dodatkową. Wysokość zależy od limitu określonego na dany rok. W 2024 roku limit ten wyniesie 35.208zł.
Roczny limit wpłat co roku jest zmienny. Jest to kwota odpowiadająca 4,5-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2024 r.
Składki trafiają na indywidualne konta uczestników, do wybranej przez pracodawcę instytucji finansowej, która zajmuje się pomnażaniem tych pieniędzy. Instytucje te to Pracownicze Towarzystwa Emerytalne, Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, Towarzystwa Ubezpieczeń na Życie. Po osiągnięciu określonego wieku środki będzie można wypłacić jednorazowo lub w ratach. Wiek ten to 55 lat, jeżeli nabyło się prawa do emerytury i złożyło wniosek, 60 lat, po złożeniu wniosku oraz w przypadku osiągnięcia 70 lat, automatycznie. Tak samo jak w przypadku innych programów środki zgromadzone na kontach programu stanowią własność wpłacających. Oszczędzanie w programie PPE ma charakter dobrowolny i systematyczny. Środki te można przenieść do innego PPE lub IKE, w przypadku jeśli zmienia się pracodawcę lub też program zostaje zlikwidowany. Od wypłaty środków nie jest pobierany podatek od dochodów kapitałowych.
Ponad 640 tys. osób ma konta w PPE, a zgromadzone na nich środki w kwocie 19 mld zł. Na koniec 2020 roku było zarejestrowanych 2110 programów.
PPK - Pracownicze Plany Kapitałowe
Od stycznia 2019 roku weszła w życie ustawa o PPK. Jest to system długoterminowego oszczędzania na cele emerytalne, który obowiązuje od 1 lipca 2019 roku. PPK to nowy system prywatnego, długoterminowego oszczędzania na czas, kiedy zakończymy swoją aktywność zawodową. Jego podstawowym celem jest zapewnienie większego bezpieczeństwa finansowego w przyszłości. Program ten powstał 1 lipca 2019 roku i docelowo obejmie około 11 milionów pracujących Polaków. Spowodowane jest to faktem, że uczestnictwo w nim jest działa na zasadzie autozapisu. Oznacza to, że co 4 lata pracodawcy będą ponownie zapisywać osoby, które wcześniej zrezygnowały z udziału w projekcie, chyba że ponownie z niego zrezygnują. Do programu mogą przystąpić osoby od 18 do 70 roku życia. System PPK musi udostępnić w miejscu pracy każdy pracodawca. Każda firma, która zatrudnia pracowników, musi wybrać instytucję finansową obsługującą program. PPK obejmują wszystkich pracowników płacących składki na ZUS, niezależnie od formy zatrudnienia. Pracownicy Ci są automatyczne zapisywani. Jednak w każdej chwili mogą przestać wpłacać na swoje konto. Składki do PPK pochodzą zarówno od pracodawców, pracowników oraz państwa. Trzecia część opłacana jest z funduszu pracy. Oznacza to, że PPK zasilane są przez 3 podmioty:
- Pracownik – minimalna wpłata 2% wynagrodzenia + dobrowolnie do 2%.
- Pracodawca – minimalna wpłata to 1,5% wynagrodzenia + dobrowolnie do 2,5%.
- Państwo – wpłata powitalna na początku wynosi 250 zł + 240 zł co roku.
PPK są prowadzone instytucje finansowe, takie jak Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (TFI), Towarzystwa Ubezpieczeniowe (TUnŻ) oraz Powszechne Towarzystwa Emerytalne (PTE).
Wpłacane środki są inwestowane w fundusze inwestycyjne “zdefiniowanej daty”, co oznacza, że fundusze te w miarę upływu czasu inwestują w coraz bezpieczniejsze instrumenty finansowe. Oszczędności zgromadzone w PPK tak samo jak w poprzednich programach są własnością pracowników. Pracownik może wcześniej częściowo wypłacić z nich środki. W zależności od powodu wypłaty możliwe będzie zachowanie premii i przywilejów podatkowych. Pierwsza wypłata z programu z jest możliwa po ukończeniu 60 roku życia.
W przypadku PPK można mieć więcej niż jedno konto. Zmieniając pracę możemy przenieść swoje PPK do nowego pracodawcy lub pozostawić u starego. Oszczędności z konta PPK wchodzą w skład małżeńskiej wspólnoty majątkowej, a zgromadzone środki podlegają dziedziczeniu i nie są również objęte podatkiem od spadków i darowizn.
To już koniec dzisiejszego wpisu. Dziękuję Ci za przeczytanie do końca. Będzie mi bardzo miło, jeżeli napiszesz w komentarzu co sądzisz o możliwościach powiększenia emerytury oferowanych przez Państwo. Napisz również jak ty budujesz swoją stabilność na emeryturze.