Podatek od plastiku 2024 – ekologia czy tylko wyzysk i bezsens

Ostatnie rozporządzenie dotyczy opłat na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów. Według niej producenci będą płacić 0,10zł za każdy 1kg opakowań i kubków, toreb i butelek wykonanych z tworzyw sztucznych oraz 0.01zł za 1 szt papierosów, chusteczek nawilżanych oraz balonów.

Oczywiście nowe prawo nakłada na producentów dodatkowe obowiązki. Będą oni musieli prowadzić ewidencję wprowadzanych na rynek opakowań. Dodatkowo producenci narzędzi połowowych będą zmuszeni do osiągnięcia określonego poziomu zbierania narzędzi połowowych do recyclingu. W 2024 r. będzie to wagowo 5%, ale ten poziom będzie sukcesywnie wzrastał i w 2030 r. ma osiągnąć 30%. Ostatni element to konieczność zapewnienia przez producentów bardzie ekologicznych alternatyw dla jednorazowych opakowań. Oczywiście pojawia się pytanie jak będzie wyglądać taka alternatywa? Ponieważ jeżeli klient będzie miał do wyboru opakowanie plastikowe za 20-30gr lub opakowanie ekologiczne za 10-15zł to będzie to sztuczny wybór, bo większość konsumentów wybierze tańszą alternatywę.

Opakowania jednorazowe tworzone nie tylko z plastiku bardzo dobrze wpisują się w działania przeróżnych firm, dla których wprowadzanie powyższych zmian byłoby nie rękę. I zamiast cokolwiek robić w temacie dbania o środowisko przerzucą nowo powstałe koszty na swoich klientów. Poniżej tylko kilka najbardziej popularnych przykładów:

• Pakowanie pojedynczych produktów czy małych zestawów w plastikowe opakowania. To bardzo często spotykana praktyka wielu sklepów, szczególnie tych wielkopowierzchniowych. Dla mnie jest to bardzo irytujące szczególnie w przypadku warzyw i owoców, które nie potrzebują żadnych opakowań. Jestem w stanie zrozumieć, że spakowanie 3 papryk może zmusić klienta do zakupu większej ilości produktu, ale pakowanie pojedynczych ogórków w folię jest już prawdziwą przesadą.
• Pakowanie zakupów w ogromne kartony. Robiąc zakupy w sieci zapewne nie raz z spotkałeś się z opakowaniem nieproporcjonalnie większym od zamówionych produktów. W sumie nie ma znaczenia czy zamówiony produkt wyślesz kurierem czy np. do paczkomatu. Można sobie tłumaczyć, że przesyłka musi być odpowiednio zabezpieczona, ale w rzeczywistości widzimy, że nadmiar opakowań nie jest z tym związany. Zamawiając produkt z odbiorem np. w sklepie w przeważającej większości przypadków nadal dostaniemy produkt w zbyt dużym opakowaniu. Co ciekawe producenci RTV i małego AGD są w stanie przygotować opakowania swoich produktów maksymalnie wykorzystując dostępne miejsce, za to firmy sprzedające inne produkty idą zupełnie w przeciwnym kierunku.
• Dodatkowe opakowania szczególnie do perfum i kosmetyków. W przypadku kosmetyków i perfum bardzo często spotykamy się z nadmiarem opakowań. Pierwszym elementem, który rzuca się w oczy to wielkość opakowania w stosunku do wielkości produktu. Mimo, że jestem w stanie zrozumieć, że klienci kupują oczami i widząc duże opakowanie liczą na większa objętość produktu, to i tak w mojej ocenie ich opakowania są dużo za duże. Dodatkowo duża część produktów pakowana jest w folię, kartonik, plastikową formę i czasami jeszcze w dodatkową folię. Pomijając fakt ilości niepotrzebnych opakowań, trafiających do śmieci taka ilość pracy związanej z odpakowaniem zakupu może skutecznie podnieść poziom irytacji klientów.
• Próbki produktów. Tu nadal zostaję w temacie kosmetyków, podczas zakupu których bardzo często dostajemy kilka, a czasami kilkanaście dodatkowych mikro produktów na wypróbowanie. Oczywiście każdy produkt jest osobno zapakowany w dodatkowe opakowanie lub czasami nawet kilka opakowań.
• Utrudnianie klientom korzystania z wielorazowych opakowań. Mimo, że ekologia i temat śmieci jest jednym z najczęściej poruszanych tematów ostatnich lat można odnieść wrażenie, że w dużej części działania proekologiczne kończą się na wskazaniu problemu. Przykładowo robiąc zakupy online z dowozem do domu dostajemy je w ogromnej ilości toreb, która skutecznie przyczynia się do wzrostu ilości śmieci. Może i w większości przypadków są to opakowania papierowe, ale mimo wszystko są to góry śmieci. Co stoi na przeszkodzie, aby przykładowo zakupy spożywcze dostać w skrzynkach, które możemy zwrócić do sklepu lub wymienić na nowe przy kolejnym zamówieniu. Innym problemem jest brak możliwości stosowania własnych opakowań podczas różnego typu zakupów. Chcąc na przykład w markecie zakupić produkt do swojego opakowania w odpowiedzi otrzymujemy wiele różnych powodów, dla których nie można tego zrobić. Podobnie sytuacja wygląda w dużej części kawiarni gdzie ciężko zakupić kawę do swojego kubka, choć na szczęście w tej kwestii jednak coś się zmienia.

Sam podatek od plastiku wydawać się może całkiem niezłym pomysłem, ponieważ nie możemy bezkarnie napełniać naszego środowiska nowymi śmieciami. Jednak takie opłaty powinny być wprowadzane w taki sposób, żeby odbiorca końcowy miał możliwość ich uniknięcia. Tak, dodatkowa opłata powinna pojawiać się tylko wtedy, gdy generujemy dodatkowe śmieci w wyniku własnych decyzji. Dodatkowo, takie rozwiązania powinny wpływać również na producentów i sprzedawców, ale w takiej formie, aby ci również musieli uczestniczyć w procesie zamiast jedynie bezmyślnie przerzucać ewentualne kary i opłaty na swoich klientów.

To sprawia, że zaczynam się zastanawiać jaki był faktyczny cel wprowadzenia powyższych zmian. Patrząc na użyte mechanizmy po raz kolejny wydaje mi się, że użyto ekologii, do zwykłej grabieży w postaci kolejnych podatków. Jeżeli wszyscy zgadzamy się, że konieczne jest ograniczenie ilości plastikowych odpadów nie widzę przeciwskazań, aby zamiast opłat i podatków po prostu zakazać ich produkcji i wymusić ekologiczne rozwiązania. Jak sięgam pamięcią do moich młodych lat, gdzie przy opakowaniach królowało szkło, nie było żadnych jednorazówek, a większość ludzi zbierała makulaturę, widzę że ekologia wcale nie wymaga od nas tak wielu wyrzeczeń.

Dziękuję Ci jak zawsze za poświęcony czas na przeczytanie tego wpisu. Chętnie dowiem się c o Ty myślisz na temat tego podatku? Jakie inne rozwiązania widzisz, które pomogą ograniczyć ilość wszechobecnego plastiku?